Mâm cúng về nhà mới không cần quá cầu kỳ nhưng cần đầy đủ lễ vật, thể hiện lòng thành kính và mang lại may mắn cho gia chủ.
Khi chuyển nhà hoặc xây nhà mới, cần phải cúng nhập trạch trước khi dọn đồ vào ở. Mâm cúng về nhà mới gồm những gì? Nên chuẩn bị lễ vật thế nào để thể hiện được lòng thành kính cũng như mang lại may mắn, phúc lộc? Cùng Nhang Chính Hãng tìm hiểu tục lệ cúng nhà mới cũng như lễ vật, nghi thức cúng chi tiết nhất ngay dưới đây.
Nguồn gốc, ý nghĩa của mâm cúng khvề nhà mới
Cúng về nhà mới còn được gọi là lễ nhập trạch. Đây là một trong ba nghi lễ cực kỳ quan trọng với người Việt khi làm nhà: Cúng động thổ, cúng cất nóc, cúng nhập trạch.
Nhập có nghĩa là vào, trạch là nhà. Cúng nhập trạch hiểu đơn giản là cúng về nhà mới, là cách để gia chủ “đăng ký hộ khẩu” với thổ địa, thần linh khu vực đó.
Người xưa quan niệm: Đất có Thổ công, sông có Hà Bá. Mỗi một con sông, một vùng đất đều sẽ có thần linh cai quản. Dù đến hay đi, chúng ta cũng cần làm lễ xin phép, trình báo. Có như vậy mới thể hiện được lòng thành kính với các bậc thần linh. Đồng thời, cũng chính là mong cầu sẽ được ơn trên gia hộ, cuộc sống gặp nhiều điềm may, gia đình thuận hòa, công danh tài lộc thuận buồm xuôi gió.
Mâm cúng về nhà mới là gì? Đây chính là một mâm cúng mà trên đó sẽ có các đồ lễ vật để dâng lên Thần linh khi làm lễ cúng nhập trạch. Tùy vào từng gia đình mà mâm cúng sẽ có những đồ lễ vật khác nhau. Đơn giản cũng được, cầu kỳ cũng được, cốt phải thật chỉn chu, chứng tỏ được lòng thành.
Chuẩn bị lễ vật cho mâm cúng về nhà mới đầy đủ nhất
Làm thế nào để có thể chuẩn bị mâm cúng khi về nhà mới thật đơn giản nhưng vẫn đủ đầy ý nghĩa? Đây là câu hỏi được rất nhiều người quan tâm. Mâm cúng chu tất sẽ cần những món lễ vật cơ bản không thể thiếu sau đây.
Mâm cúng về nhà mới đơn giản
Ngũ quả
Ngũ quả là 5 loại trái cây khác nhau. Nên chọn những loại quả có màu sắc tươi sáng, đẹp, mâm ngũ quả đầy đặn, vun tròn sẽ thể hiện cho sự hưng thịnh, thăng hoa.
Có thể sử dụng những loại hoa trái theo mùa. Phổ biến như táo, lê, mận, đào, nho, cam, quýt, thanh long, dứa, xoài… Các loại trái cây cần được sắp xếp đẹp mắt, gọn gàng theo sở thích, miễn là tổng thể có được sự hài hòa, quý phái nhất.
Hương hoa
Hoa tươi là lễ vật không thể thiếu trong bất cứ mâm cúng về nhà mới nào. Gia chủ lưu ý tuyệt đối không được sử dụng hoa nhựa, đây là sự bất kính với thần linh, không chứng tỏ được lòng thành. Hoa tươi thường được chọn là hoa huệ, hoa đồng tiền, hoa cúc, hoa sen, hoa lan, hoa dạ yến…
Thức ăn
Thường thì khi làm lễ nhập trạch, mâm cúng mặn sẽ được ưu tiên hơn là mâm cúng chay. Với mâm cúng mặn, thường sẽ có các món ăn sau:
- Bộ tam sên: Gồm thịt heo luộc, trứng luộc, tôm luộc. Khi dọn về nhà mới, nếu có thờ Thần Tài Thổ Địa thì cũng chuẩn bị một bộ tam sên này để thắp hương.
- Gà luộc: Có thể để gà nguyên con hoặc có thể chế biến thành các món ăn khác như gà hấp, gà quay…
- Xôi: Có rất nhiều lựa chọn cho mối xôi. Phổ biến có xôi gấc, xôi, mặn, xôi ngọt, xôi trắng.
- Cháo: Có thể là cháo gà, cháo heo, cháo cá, cháo hải sản, cháo trắng…
- Các món khác: Tùy theo đặc trưng vùng miền hoặc là theo sở thích của gia đình: Chả lụa, chả giò, cá chiên, heo quay bánh hỏi, nộm, cari, lagu, bò hầm, bò xào….
Ngoài những lễ vật cơ bản trên, thì khi làm lễ nhập trạch cũng cần phải có:
- Bếp của nhà mới phải hoàn thiện trước khi cúng nhập trạch. Ở một số địa phương, lễ cúng nhà mới còn được gọi là lễ nhóm bếp, tức là ngoài cúng thần linh, cúng Thổ địa thì còn phải cúng ông Công ông Táo, lễ cúng nhóm bếp rất quan trọng, để cầu bình an, mang lại may mắn hạnh phúc cho gia đình.
- Nên dọn bàn thờ, bày biện các đồ lễ thờ như ảnh thờ, lư hương, đồ cúng đầy đủ.
- Lương thực: Gạo, muối, nước. Ở nhiều nơi, khi cúng nhập trạch, gia chủ sẽ chuẩn bị ba hũ gạo, muối, nước, sau khi cúng xong sẽ mang cất ở đòn dông của nhà. Bây giờ hầu hết nhà ở đều không có đòn đông như xưa, thì 3 hũ này sẽ được cất ở một nơi cao ráo, trang trọng, ngụ ý chính là để cầu mong gia đình luôn sung túc, đủ đầy. Hoặc nếu có thờ Thần Tài Thổ Địa thì sẽ được đặt lên bàn thờ này.
Vị trí đặt mâm lễ cúng về nhà mới
Chuẩn bị đầy đủ hết các lễ vật thì có thể mang bày biện trên bàn thờ, nếu gia đình có thiết kế phòng thờ riêng để cúng. Tuy nhiên, thông thường thì mâm cúng nhà mới sẽ được đặt ở trung tâm của căn nhà, nơi cửa chính bước vào. Đây chính là vị trí quan trọng, đón luồng sinh khí vào nhà. Đặt mâm cúng ở đây sẽ giúp Thần linh, Thổ địa có thể chứng giám được lòng thành của gia chủ, cũng đồng thời thu hút được tài lộc, cho mâm cúng trở nên ý nghĩa vẹn toàn hơn.
Hướng dẫn tiến hành cúng mâm cúng về nhà mới
Trước ngày thực hiện lễ cúng, gia chủ cần dọn dẹp nhà cửa sạch sẽ, ngăn nắp. Đây chính là cách để tỏ lòng thành kính với tổ tiên cũng như các vị thần cai quản khu đất.
Ngày làm mâm cúng về nhà mới phải là ngày tốt, hợp mệnh, hợp tuổi của chủ nhà. Không chỉ xem ngày, cũng cần phải xem giờ hoàng đạo để tiến hành.
Theo quan niệm dân gian, làm lễ cúng nhà mới nên tránh tháng 3 và tháng 7 âm lịch. Tháng 3 là tiết thanh minh, tảo mộ. Tháng 7 là tháng mở cửa cõi âm. Cả 2 tháng này đều liên quan đến cõi âm, cô hồn, vong linh. Vì vậy nếu chuyển nhà mới thời điểm này có thể sẽ kém may mắn, thậm chí là bị quấy phá. Trong trường hợp bắt buộc phải chuyển nhà, gia chủ cần chọn ngày tốt, giờ tốt và chuẩn bị đồ lễ đầy đủ để hóa giải điềm xui xẻo.
Thủ tục tiến hành cúng mâm cúng nhà mới:
- Bày biện mâm cúng và bê vào nhà, đặt lên bàn cúng được đặt ở giữa nhà
- Đốt lò than và đặt ở cửa ra vào
- Chủ nhà sẽ bước qua lò than theo trình tự chân trái trước, chân phải sau. Các thành viên trong gia đình lần lượt đi theo. Trên tay mỗi người đều cầm đồ vật may mắn.
- Khi gia chủ bước vào nhà, tiến hành bật điện, mở mọi cánh cửa của ngôi nhà. Việc này có tác dụng khai thông khí và đánh thức ngôi nhà dậy, giúp ngôi nhà tràn ngập sinh khí mới.
- Sắp xếp và bày biện các mâm cúng: Mâm cúng gia tiên, mâm cúng nhập trạch, mâm cúng thần tài thổ địa, mâm cúng ông Táo…
- Gia chủ thắp nhang, đọc văn khấn. Trong thời gian đó, các thành viên trong gia đình sẽ đứng về một phía và chắp tay nghiêm trang, không được trò chuyện, không được cười đùa.
- Sau khi gia chủ hoàn tất văn khấn thì sẽ bật bếp lửa lên, nấu nước sôi để pha trà. Nên để ấm nước sôi trên bếp từ 5 – 7 phút mới tắt. Đây chính là nghi thức khai hỏa, tạo sức sống mới cho căn nhà. Trà sau khi pha xong sẽ được dâng lên mâm cúng.
- Khi nhang gần tàn xong, tiến hành nghi thức hóa vàng và dùng rượu cúng để rưới lên tàn tro. Ba hũ gạo muối nước sẽ được giữ lại.
Đến đây thì nghi thức cúng mâm cúng khi về nhà mới đã hoàn tất. Tùy văn hóa vùng miền cũng như từng gia đình mà nghi thức này có thể khác nhau, hiện nay nhiều gia đình đã đơn giản hóa thủ tục cúng, nhưng một số quy trình quan trọng vẫn không thể thiếu, như đọc văn khấn, nhóm bếp…
Văn khấn mâm cúng về nhà mới
Cúng nhà mới gồm cúng gia tiên và cúng Thần linh. Ở mỗi trường hợp cúng khác nhau sẽ có bài văn khấn cụ thể. Các bạn có thể tham khảo 2 bài văn khấn dưới đây:
Các lưu ý cần biết khi làm mâm cúng về nhà mới
Để lễ cúng nhập trạch đúng ý nghĩa, thể hiện được lòng thành cũng như để tài lộc hanh thông như ý, gia chủ cần lưu ý:
- Một số gia đình làm lễ nhập trạch để lấy ngày, còn căn nhà chưa hoàn thiện hoặc có công việc chưa thể đến ở thì trong ngày nhập trạch nên ngủ lại qua đêm. Trong thời gian chờ đợi dọn đến ở nhà mới cũng phải thường xuyên ghé thăm nhà, dọn dẹp, thắp hương để tạo sinh khí và đẩy đi những u ám, uế khí cho căn nhà.
- Phong tục đốt lò than hiện nay đã được bãi bỏ ở nhiều nơi. Với nhà chung cư, trước khi làm lễ cúng bạn nên hỏi kỹ có được phép đốt lò than hay không. Khói than có thể tạo hiệu ứng và tạo báo động hỏa hoạn sẽ gây ra rất nhiều phiền phức.
- Trong lúc làm lễ cúng nhập trạch, có thể mua ít trầm hương hoặc tinh dầu để xông nhà, giúp không khí lưu thông, xua đi ẩm mốc.
- Phụ nữ mang thai tốt nhất là không nên làm mâm cúng về nhà mới cũng như tham gia lễ cúng. Nếu cần thiết thì nên dùng chổi quét hết lên mọi vật, mọi đồ nội thất trong nhà rồi mới tiến hành cúng bái.
Các điều kiêng kỵ khi chuyển về nhà mới
“Có thờ có thiêng, có kiêng có lành”. Lễ nhập trạch và mâm cúng khi về nhà mới là một nghi thức quan trọng trước khi chính thức dọn nhà đến nơi ở mới. Chính vì vậy, để mọi việc thuận lợi, thu hút tài lộc, hóa giải được những điềm xui xẻo thì trong quá trình thực hiện lễ cúng nhà mới cần phải tránh:
- Không bỏ lỡ giờ tốt đã định để làm lễ
- Không đi tay không vào nhà mới. Nếu không có đồ vật may mắn trên tay thì có thể cầm chổi cũ, bếp cũ vào nhà.
- Người tuổi Dần (cầm tinh con hổ) không nên tham gia dọn nhà, vì người xưa quan niệm “rước hổ vào nhà” là không may mắn.
- Không nên ngủ trưa ở nhà mới
- Trong quá trình chuyển nhà, làm cơm cúng, nên tránh đổ vỡ.
- Không cãi vã to tiếng, không mặt ủ mày chau khi làm lễ cúng nhà mới.
- Ngày nhập trạch chỉ nên có gia đình, không đón khách lạ vào nhà sẽ làm kinh động Thần linh, tổ tiên.
